Faizsiz finans kurumları, katılım bankaları; ticari faaliyetlerinin İslam’a uygunluğu konusunda şer’i fetva almış olan kurum ve kuruluşlardır. Söz konusu bankalar, faizli ticaret yapan bankalar gibi ticari faaliyet yapmazlar. Faizsiz finans kuruluşlarının ticari faaliyetleri şöyledir: Müşteri herhangi bir malı bankaya vekâleten satın alır. Sonra da bankadan o malı kendisi satın alır. İslami finans kuruluşları faizle ticaret yapan bankalar gibi müşteriye para verip o paradan faiz almazlar. Katılım bankaları, müşteri için bir malı satın alıp üzerine kârlarını koyduktan sonra vadeli olarak o malı müşteriye satarlar. Böylesi bir ticaret; faiz kapsamı içinde değerlendirilemez, faiz değildir.

Katlım bankalarının verdiği kredi kartlarını kullanmak için söz konusu bankayla bir anlaşma yapıp imzalamak şarttır. Faizsiz katılım bankaları kredi kartı vereceği müşteriyle şöyle bir anlaşma yapmalılar:

“Bu kart ile ne alırsan bana vekâleten, benim namıma almış olacaksın. Ben onun parasını satın aldığın yere ödeyeceğim. Sen istersen o malı benden peşin (peşin sayılan süre içinde bedelini bana ödeyerek) veya vadeli satın alırsın. Satın aldığın takdirde -eğer vadeli alırsan- benim sana uygulayacağım vade farkı şudur. Bu kartla, haram olan herhangi bir şeyi satın alamazsın…"

Müşteri bu anlaşmayı kabul edip imzalamışsa söz konusu finans bankasının kredi kartı, her türden ticari faaliyetler için kullanılabilir. O kredi kartıyla alış veriş yapmak faizli ticaret olarak ön görülemez… Katılım finans kuruluşu; kredi kartı kullanım koşullarını müşteriye önceden beyan etmemiş, müşteri tarafından da o sözleşme imzalanmamışsa söz konusu kredi kartıyla yapılan ticari alış veriş faize girer. Böyle bir kredi kartla alış veriş yapmak doğru değildir, mesul olursunuz…

Özel finans kurumları/katılım bankaları, kredi kartının hamilini vekil kılarak malı kendisine satın aldırıyor, sonra da o malın üzerine kârlarını koyarak kendisine satıyorlar. Bu şeklindeki ticari alış veriş faiz kapsamı içinde değildir. Koşulu; kredi kartı kullanım sözleşmesini müşterinin okuyup imzalamasıdır.

İslami katılım bankalarını diğer bankalardan ayıran iki önemli faktör vardır:

1.Katılım bankalarının ülkemizde/veya başka bir İslam ülkesinde/ şer'i heyetleri vardır. Bankaların yapacakları ticari işlemlerin dine uygun olup olmadığı noktasında bu şer’i heyet fetva verir. Söz konusu bankalar da bu şer’i fetvaya uygun bir şekilde ticari faaliyetler yaparlar.

2.Bu bankalar faizle ödünç para vermezler; ortaklık, kiralama ve alım satım yaparak ticareti ve sanayii faaliyet yaparlar.

Katılım bankaların yaptıkları ticari işlemler "helal ve caiz" olmak zorundadır. Örneğin bu bankaların katkısıyla içki alıp satmak, gazino, diskotek açmak mümkün değildir. Şayet müşteri; katılım bankasının kredi kartıyla içki almışsa söz konusu banka içki satmış pozisyona düşer. Bundan dolayıdır ki katılım bankaları, haram mal alım satımı için vekâlet vermediklerini, kredi kartı sözleşmesinde açıkça beyan etmek zorundadır…

Bu arada şöylesi bir sual hatıra gelebilir: “Faizle ticari alış veriş yapan kamu bankalarından ya da özel bankalardan bazıları, İslami katılım bankası açıp ticari faaliyetler yapıyorlar. Söz konusu bankalarla; kar-zarar ortaklığına dayalı ticari faaliyet yapmak caiz midir?”

Faizle ticaret yapan kamu ya da özel kurumların, bünyelerinde açtıkları katılım bankalarıyla alış veriş yapmak son derece tehlikelidir. Söz konusu bankaların hali şuna benzer…

Otuz katlı bir binada hizmet veriyorlar. Bu binaların 29 katında içki içiliyor, fuhuş yapılıyor. Bir katında da İslami eğitim veren bir medrese açmışlar… Samimiyet bunun neresinde? Faizle ticaret yaptığı aşikâr olan bankaların bünyelerinde açtıkları katılım bankalarıyla ticari alış veriş yapmak doğru değildir… Böyle bir ticaret; dolaylı olarak faiz kurumlarını desteklemek anlamına gelir ve o kimseyi Din Gününde mesul eder…

Anlattıklarımızın en doğrusunu; yalnızca Âlemlerin Rabbi olan Allah bilir.

SÜREYYA HADİ ÜLKER

KANADA